Özet
Girişimler yatırım alma süreçlerinde farklı yollar izleyebilmektedirler. Girişimcilik ekosistemi geliştikçe, gelişen ekosisteme uygun yeni hukuki evrak türleri düzenlenmeye başlanmıştır. Bu yeni türlerden bir tanesi de convertible note olarak adlandırılan sözleşme türüdür. Bu sözleşme türünde basitçe yatırımcı şirkete borç vererek finansman sağlamakta ve verilen borcun belirlenen koşullar gerçekleştiğinde şirket hissesine dönüşmesi sağlanmaktadır. Convertible note kapsamında belirlenen koşullarında gerçekleşmemesi halinde ise şirketin yatırımcıdan aldığı borcu faiziyle birlikte yatırımcıya geri ödemesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yatırım, Startup, Hisse Devri, Borç Karşılığı Hisse Devri, Convertible Note
Convertible Note Sözleşmesi Nedir?
Birçok girişimcinin ve yatırımcının günlük hayatta convertible note olarak karşılaştıkları sözleşme türü farklı adlarla anılabilmekle birlikte; en basit şekilde Türkçe’ye ‘Hisseye Dönüştürülebilir Borç Sözleşmesi’ olarak çevrilebilmekle birlikte uygulamada, Borç ve Sermaye Finansmanının Karması Olarak Yapılandırılmış Finansman Sözleşmesi adıyla da anılabilmektedir. Bu yazımız kapsamında anlam karışıklığı yaratmamak adına ilgili sözleşmeyi ‘Convertible Note’ olarak anmaya devam edeceğiz.
Convertible Note’lar esasen Türk Hukuku’nda düzenlenmiş değildir. Amerika’daki yerleşik uygulamadan esinlenerek düzenlenen evrakların düzenlenişi ve yürürlüğü Borçlar Hukuku’ndaki sözleşme serbestisi ilkesine dayanmakta ve tarafların iradelerini yansıtmaktadır.
Bu sözleşmeler, ilk olarak Amerika’da hızla büyüyen ve gelişen girişimcilik ekosisteminde bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde Türkiye’deki girişimcilik ekosistemi de ivme kazandığından benzer uygulamalar sıklıkla takip edilmektedir.
Convertible Note; yatırım ağlarından 500 Startups tarafından çıkarılan K.I.S.S. (Keep It Simple Security) ve Y Combinator tarafından çıkarılan SAFE (Simple Agreement Future Equity) ile oldukça benzerlik göstermekte olup, esasen anılan diğer türlerin Convertible Note’un özelleşmiş versiyonları olduğunu söylemek mümkündür. Türk Hukuku’ndaki en benzer yatırım türü hisse senedine dönüşebilen tahvildir; fakat bu tür işleyişi itibari ile girişimcilik ekosisteminin dinamik yapısına uymaktan çok uzak olup aksine şirkete sürücü yürütmek için birçok sorumluluk yüklemektedir.
Convertible Note Sözleşmesi Nasıl Uygulanabilir?
Convertible Note’lar özellikle tohum yatırım aşamasında olan girişimciler tarafından kullanılmaktadır. Bu yatırım türünde yatırımcı, şirkete finansman sağlamak amacıyla borç vermekte ve şirket bu borcun karşılığı olarak Convertible Note içerisinde belirtilen bir sonraki veya daha sonraki yatırım turunun kararlaştırılan vade tarihinde gerçekleşmesi halinde yatırımcıya, önceden kararlaştırılmış indirim oranı doğrultusunda şirket hissesi alma imkanı tanımaktadır. Convertible Note içerisinde tarafların şirket değerlemesini belirlemesine gerek yoktur, evrak içerisinde işaret edilen yatırım turunda kabul edilen şirket değerlemesi bu evrak özelinde de taraflar bakımından bağlayıcı olacaktır. Seyrelmeme hükümlerinin işlev kazanabilmesi açısından genellikle Convertible Note içerisinde taraflar değerleme üst sınırı da öngörmektedirler.
Şirketin belirtilen vade tarihinde yatırım turunu hiç ya da belirtilen tutarda kapatamamış olması halinde yatırımcı tarafından şirkete sağlanmış olan finansmanı, faizi ile birlikte yatırımcıya ödemesi gerekmektedir. Bazı durumlarda yatırımcı vade tarihini ileri atarak şirkete tetikleyici yatırım turunu kapatabilmesi için süre verebilmektedir. Uygulamada genellikle 12-24 aylık vade tarihlerinin belirlendiği yani Convertible Note’ların bir nevi kısa vadeli kredi sözleşmeleri olduğunu söylemek mümkündür.
Yeni kurulan şirketin henüz kredi notunun ve bir malvarlığının bulunmaması sebebiyle bankalardan kredi alması ya da talep ettiği tutarda kredi alması mümkün olamamaktadır. Üstelik şirket bankadan kredi alsa dahi yüksek oranlar ve düzenli ödemeler sebebiyle nakit sıkıntısı çekebilmektedir.
Ayrıca bu evrak özelinde yatırımcılar genellikle tetikleyici yatırım turundaki yatırımcılar ile imzalanacak olan hissedarlar sözleşmesine (SHA) katılma taahhüdü vermektedirler. Dolayısıyla şirket convertible note ile yatırım yapan yatırımcılar ile ayrıca hissedarlar sözleşmesi için müzakere yapmamaktadır.
Son olarak Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yayımlanan Sermaye Hareketleri Genelgesi kapsamında Türkiye’de yerleşik kişiler ile yurt dışında kurulu girişim sermayesi fonları arasında döviz cinsinden düzenlenen convertible note’a ilişkin bazı düzenlemelere yer verilmektedir. Bu genelge ile birlikte Türk Hukuku’nda convertible note ilk defa kısmen de olsa bir düzenlemeye tabi olmuştur.
Kısaca ifade etmemiz gerekirse son değişiklik ile birlikte Genelge’de paya dönüştürülebilir borç sözleşmelerine ilişkin esaslar 6/12. maddesinde aşağıdaki gibi ifade edilmiştir;
Buna göre,
– transfer tarihinden itibaren azami 12 ay içerisinde sermayeye ekleneceğine ilişkin açık bir hükmün sözleşmede yer alması,
– sözleşmede şirketin infisahı veya tasfiyesi haricinde söz konusu tutarların mutlaka sermayeye ekleneceğine ilişkin bir hükmün bulunması (borç olarak devam etmeyeceğine),
– sözleşmede transfer edilen tutarın tamamının sermayeye ekleneceğine ilişkin bir hükmün olması gerekmektedir.
Convertible Note Sözleşmesinin Temel Avantajları
- Yeni kurulan ve şirkete finansman sağlamakta zorlanan girişime nakit akışı sağlaması
- Şirkete kuruluş aşamasında sağlanan nakit akışının şirket değerlemesini yükseltmesi
- Yatırımcının parasını geri alma ihtimali olması
- Erken aşamada, yüksek risk ile şirkete giren yatırımcıya hisse ediniminde indirim sağlanması
- Kısa bir evrak olması sebebiyle uzun müzakere süresinin olmaması ve hukuki masrafların azalması
- Şirket değerlemesinin sonraki yatırım turunda belirlenmesine imkan vermesi
